طراحی محصول چیست؟ تعریف و روند طراحی محصول
طراحی محصول از جنبههای کلیدی موفقیت هر صنعتی است. از زمانهای گذشته، انسان همواره تلاش کرده است تا با خلاقیت و نوآوری ابزارهایی بسازد که زندگی را آسانتر و موثرتر کند. این مقاله در پاسخ به سوال (طراحی محصول چیست ؟) و روند طراحی پرداخته است.product Design از بزرگان و صاحب نظرهای این رشته تعاریفی متفاوت دارد. در ادامه تعاریف طراحی محصول را از دیدگاه آن ها بخوانید.
در همه تعاریف زیر نکته مشترکی وجود دارد. طراحی محصول از دیدگاه افراد مختلف، مفهومی پویا و چندبعدی است. این تعاریف نشان میدهند که طراحی محصول فقط علم و فناوری نیست. طراحی محصول، هنر، تجربه کاربری و توجه به جزئیات را نیز شامل است. دیدگاه دیتر رمز، مینیمالیسم را برجسته میکند. او به مینیمالیسم بیشتر از رویکرد انسانی IDEO میپردازد.
تعریف طراحی محصول از دید صاحبنظران
۱. دیتر رمز (Dieter Rams) طراح صنعتی برجسته آلمانی
دیتر رمز که بهخاطر فلسفه طراحی "کمتر اما بهتر" شناخته میشود، طراحی محصول را اینگونه تعریف میکند. "طراحی خوب آن است که تا حد ممکن واضح، صادقانه و پایدار باشد. طراحی باید به زندگی افراد ارزش بیفزاید و کارایی و زیبایی را در تعادل نگه دارد. " دیتر رمز تأکید زیادی بر مینیمالیسم و حذف پیچیدگیهای غیرضروری دارد. این دیدگاه در محصولات برند براون (Braun) که او طراحی کرده است، به وضوح قابل مشاهده است.
۲. دان نورمن (Don Norman) نویسنده کتاب طراحی چیزهای روزمره
دان نورمن، یکی از بنیانگذاران مفاهیم تجربه کاربری (UX)، این گونه تعریف میکند. طراحی محصول فرآیند ایجاد محصولات و ابزارهایی است که نه تنها عملکرد خوبی دارند، بلکه استفاده از آنها برای کاربران ساده و لذتبخش است. " نورمن تأکید دارد که طراحی محصول باید نیازهای واقعی کاربران را شناسایی کرده و حل کند، نه اینکه صرفاً زیبا به نظر برسد.
۳. رابرت براون (Robert Brown) طراح صنعتی و استراتژیست
براون طراحی محصول را اینگونه تعریف میکند. "طراحی محصول هنر و علم ترکیب خلاقیت، فناوری و نیازهای بازار برای ایجاد محصولاتی است که ارزش واقعی برای کاربران ایجاد میکنند. " این تعریف نشاندهنده ترکیب همزمان خلاقیت، علم و بازارگرایی است. اهمیت همکاری میان تیمهای مختلف در فرآیند طراحی را برجسته میکند.
۴. جاناتان آیو (Jonathan Ive) طراح ارشد سابق اپل
جاناتان آیو، کسی که طراحی محصولات نمادینی مانند آیفون و مکبوک را رهبری کرده است. از نظر او طراحی محصول اینگونه است. "طراحی محصول فرآیندی است که باید به طور کامل به جزئیات، مواد و نحوه استفاده محصول توجه داشته باشد. یک طراحی عالی وقتی موفق است که کاربر حتی به آن فکر هم نکند، بلکه صرفاً از آن لذت ببرد. " او به طراحی محصولات ساده، شهودی و بهینه برای کاربران تأکید دارد. چیزی که در فلسفه طراحی اپل به وضوح دیده میشود.
۵ IDEO شرکت طراحی و مشاوره نوآوری
IDEO یکی از بزرگترین شرکتهای طراحی و نوآوری در جهان، طراحی محصول را اینگونه تعریف میکند. "طراحی محصول فرآیندی انسانی و کاربرمحور است که هدف آن ایجاد محصولاتی است که زندگی افراد را بهبود بخشند و به مشکلات آنها پاسخ دهند. " این تعریف بر اصول طراحی کاربرمحور و اهمیت همدلی با کاربران تأکید دارد.
6. فیلیپ استارک (Philippe Starck)
فیلیپ استارک، یکی از مشهورترین طراحان صنعتی، طراحی محصول را اینگونه تعریف میکند. "طراحی باید فراتر از ظاهر زیبا باشد. طراحی محصول باید راهحلهایی خلاقانه برای نیازهای واقعی ارائه دهد، در حالی که همزمان داستانی الهامبخش برای کاربران روایت میکند. " تعریف استارک بر تأثیرگذاری احساسی طراحی در کنار عملکرد آن تأکید دارد.
طراحی محصول چیست؟
طراحی محصول فرآیندی خلاقانه و بینرشتهای است که شامل ایجاد و توسعه ایدههای جدید برای محصولات مصرفی یا صنعتی است. این فرآیند نه تنها ظاهر محصول بلکه عملکرد، دوام، و تجربه کاربری آن را نیز شامل میشود. طراحی محصول شامل چهار ویژگی اصلی است. تمرکز بر کاربر، عملکردگرایی، زیبایی شناسی و پایداری، چهار ویژگی مهم هستند.
• تمرکز بر کاربر چیست؟
تمرکز بر کاربر به معنای، شناسایی نیازها و مشکلات کاربر است. طراحی محصول باید نیازها و مشکلات کاربران را شناسایی و برطرف کند. طراحی گوشیهای هوشمند مانند آیفون، که با در نظر گرفتن نیاز کاربران به سهولت استفاده، تجربه کاربری بینقص ارائه میدهد.
• منظور از عملکردگرایی و زیبایی شناسی چیست؟
در طراحی محصول به معنای، کاربردی بودن آن است. جاروبرقی Dyson با قدرت مکش بالا و طراحی ارگونومیک، نمونهای از عملکردگرا بودن است. زیباییشناسی شامل ظاهر جذاب و کاربرپسند محصول است. خودروهای تسلا به دلیل طراحی مینیمالیستی و مدرنشان مشهور هستند.
• منظور از پایداری چیست؟
پایداری به مفاهیم محیط زیست میپردازد. کاهش ضایعات جزئی جداییناپذیر از طراحی محصول، باید مورد توجه طراحان محصول قرار گیرد. برند Patagonia از مواد بازیافتی در تولید پوشاک استفاده میکند.
تاریخچه طراحی محصول
طراحی محصول تاریخچهای طولانی و مرتبط با تکامل بشر دارد. در دوران باستان، ابزارهای اولیه مانند نیزه، چکش، و ظروف ساخته شدند. این محصولات با نیازهای اساسی انسان مانند شکار، کشاورزی، و زندگی روزمره سازگار بودند. طراحی در این دوره بر اساس آزمون و خطا انجام میشد. نمونه بارز طراحی صنعتی این دوران، طراحی چرخ است.
با ظهور انقلاب صنعتی در قرن ۱۸، طراحی محصول به حوزهای تخصصی تبدیل شد. تولید انبوه، نیاز به طراحی دقیقتر و کارآمدتر را افزایش داد. محصولات این دوره شامل ماشینهای بخار، ابزارآلات مکانیکی، و لوازم خانگی اولیه بودند. نمونه بارز طراحی این دوران، ماشین بخار است.
از اواسط قرن بیستم، طراحی محصول به لطف پیشرفتهای فناوری و ابزارهای دیجیتال به حوزهای بسیار پیشرفته تبدیل شد. امروز طراحان از نرمافزارهای CAD، فناوری چاپ سهبعدی، و ابزارهای واقعیت افزوده برای ساخت و آزمایش محصولات استفاده میکنند. نمونه طراحی این دوران، خودروهای جدید هستند.
روند طراحی محصول
۱. تحقیقات بازار و نیازسنجی
طراحی با شناسایی نیازهای کاربران و تحلیل رقبا آغاز میشود. تحقیقات بازار به فرآیند جمعآوری و تحلیل دادهها و اطلاعات مرتبط با بازار، رقبا، مصرفکنندگان و روندهای صنعت گفته میشود. هدف این تحقیقات این است که کسبوکارها درک بهتری از شرایط بازار، نیازهای مشتریان و فرصتهای موجود پیدا کنند.
نیازسنجی طراحی محصول فرآیند شناسایی و تحلیل نیازهای واقعی مشتریان برای توسعه یک محصول جدید یا بهبود یک محصول موجود است. این مرحله به تیمهای طراحی کمک میکند تا محصولاتی بسازند که دقیقاً با خواستههای مشتریان منطبق باشد و در بازار موفق باشد.
۲. ایدهپردازی و کانسپتسازی
ایدهپردازی شامل خلق ایدههای اولیه برای حل مسئله است. طراحی اولیه دوچرخههای برقی شرکت VanMoof که از جلسات ایدهپردازی برای تلفیق راحتی و زیبایی الهام گرفته شد. ایدهپردازی به فرآیند خلق و تولید ایدههای نو برای حل مشکلات خاص یا برآورده کردن نیازهای موجود در بازار اطلاق میشود.
۳. طراحی مفهومی
ایدههای اولیه به طرحهای مفهومی دقیق تبدیل میشوند. برند اپل طرح مفهومی آیپاد را برای ارائه دستگاهی کوچک و زیبا با قابلیت ذخیرهسازی موسیقی توسعه داد. طراحی مفهومی به فرآیند توسعه و ترسیم ایدههای اولیه و کلی برای یک محصول جدید گفته میشود. طراحی مفهومی بیشتر بر روی عملکرد کلی، استفاده از مواد و تکنولوژیها، و نحوه تعامل محصول با کاربر تمرکز دارد.
۴. نمونهسازی اولیه
ساخت نمونه اولیه کمک میکند تا مشکلات شناسایی و رفع شوند. نمونه اولیه خودرو تسلا مدل S برای آزمایش عملکرد باتری و طراحی بدنه، از مصداق این مرحله است. نمونهسازی اولیه (Prototype Development) یکی از مراحل حیاتی در فرآیند product design است که به تیمهای طراحی این امکان را میدهد تا ایده خود را به صورت فیزیکی یا دیجیتالی آزمایش کنند.
این مرحله امکان شبیهسازی کارکرد محصول، بررسی مشکلات طراحی و دریافت بازخورد از مشتریان و کاربران را فراهم میآورد، به همین دلیل نقش بسیار مهمی در توسعه محصولات موفق ایفا میکند. نمونهسازی اولیه یکی از روشهای تست و بازخورد گرفتن است.
۵. آزمون و بهبود
نمونه اولیه تحت آزمونهای مختلف قرار میگیرد. قبل از عرضه ساعتهای هوشمند Fitbit، نمونههای اولیه آن بارها در شرایط واقعی تست شدند. آزمون و بهبود به مجموعهای از فعالیتها اطلاق میشود که در آن، نمونههای اولیه (پروتوتایپها) یا نسخههای اولیه محصول تحت آزمایش قرار میگیرند. تا عملکرد آنها ارزیابی شده و مشکلات طراحی شناسایی شوند.
این مرحله معمولاً شامل شبیهسازی و آزمایش ویژگیهای مختلف محصول، ارزیابی تجربه کاربری (UX)، تستهای عملکردی و کیفیتی، و بررسی تأثیرات محصول بر بازار است. پس از جمعآوری بازخورد و تحلیل نتایج، تغییرات لازم اعمال میشوند و پروتوتایپ یا نمونه اولیه بهروز میشود.این فرآیند در قالب یک چرخه تکراری و مرحلهای انجام میشود.
۶. تولید نهایی
در نهایت، محصول برای تولید انبوه آماده میشود. مرحله تولید نهایی به فرآیندی اطلاق میشود که در آن محصول بهطور کامل طراحی شده، آزمونها و بهبودها انجام شدهاند، و اکنون آماده است که وارد تولید انبوه شود. در این مرحله، تیمهای طراحی، مهندسی، و تولید با همکاری یکدیگر محصول را برای عرضه به بازار آماده میکنند.
اهمیت طراحی محصول
اهمیت طراحی محصول در دنیای امروز بهویژه در بازارهای رقابتی و به سرعت در حال تغییر، بسیار برجسته است. طراحی محصول نهتنها بر جنبههای ظاهری و زیباییشناسی تأثیر میگذارد، بلکه بهطور مستقیم بر کیفیت، عملکرد، تجربه کاربری و حتی موفقیت تجاری محصول تأثیر میگذارد.
یکی از اصلیترین دلایل اهمیت طراحی محصول، تأثیر آن بر رقابتپذیری در بازار است. در دنیای امروز، مصرفکنندگان با انبوهی از محصولات مختلف روبرو هستند. در این شرایط، طراحی محصول میتواند عامل تمایز قابل توجهی باشد. طراحی خوب میتواند بهطور چشمگیری شانس موفقیت محصول در بازار را افزایش دهد.
طراحی محصول بهویژه طراحی تجربه کاربری (UX) نقش بسیار مهمی در تأمین رضایت و وفاداری مشتریان ایفا میکند. تجربه کاربری شامل تعاملات کاربر با محصول و احساسات او در طول استفاده از آن است. این تجربه میتواند بهشدت بر تصمیمگیری خرید تأثیر بگذارد. طراحی محصول تنها به ظاهر آن محدود نمیشود. بلکه بر عملکرد و کارایی محصول نیز تأثیرگذار است.
طراحی خوب نهتنها بر جنبههای کاربردی و زیباییشناسی تأثیر دارد، بلکه بر هزینههای تولید نیز تأثیرگذار است. طراحی بهینه میتواند فرآیند تولید را سادهتر و کمهزینهتر کند. یکی از مهمترین وظایف طراحی محصول، شناسایی و برآوردن نیازهای مشتریان است. طراحی محصول باید بهگونهای باشد که نیازهای واقعی و خواستههای مشتریان را برآورده کند.
طراحی محصول بهطور غیرمستقیم بر استراتژی قیمتگذاری آن نیز تأثیرگذار است. طراحیهای پیچیدهتر، نوآورانهتر یا لوکس معمولاً هزینههای تولید بالاتری دارند، که این میتواند به افزایش قیمت محصول منجر شود. از سوی دیگر، طراحیهای ساده و اقتصادی میتوانند به کاهش هزینهها و در نتیجه کاهش قیمت محصول کمک کنند.
طراحی محصول نهتنها بر جنبههای عملی آن تأثیر میگذارد، بلکه میتواند رابطهای عاطفی با مشتریان ایجاد کند. محصولاتی که طراحی جذاب، منحصر به فرد و مفهومی دارند میتوانند احساسات خاصی را در مشتریان ایجاد کنند. در دنیای امروز، بسیاری از مصرفکنندگان و شرکتها به موضوعات زیستمحیطی و پایداری اهمیت میدهند. طراحی محصول میتواند نقش مهمی در کاهش اثرات زیستمحیطی ایفا کند.
چالشهای طراحی محصول
پیچیدگیهای تکنولوژیکی، محدودیت منابع، نیازهای متغیر کاربران، توجه به پایداری از مهمتریت چالش های طراحی محصول است. از جمله مشکلاتی پیچیدگی تکنولوژیک، ادغام فناوریهای جدید است. ادغام فناوریهای جدید میتواند دشوار باشد. چالشهای موجود در طراحی خودروهای خودران Waymo، از همین مشکلات بود. محدودیت منابع، مشکلی است که برای استارت آپهای کوچک مطرح است. استارتاپهای کوچک که برای طراحی محصولاتشان با محدودیت مالی روبهرو هستند.
نیازهای متغیر کاربران، ناشی از تغییر انتظارات در بازه زمانی کوتاهی است. تغییرات سریع در طراحی تلفنهای همراه برای تطبیق با نیازهای جدید، همراه طراحان را به چالش کشیده است. توجه به پایداری و محیط زیست، چالشی است که بعضی از طراحان محصول را سردرگم کرده است. شرکت لگو از این دسته است. شرکت LEGO که برای تغییر مواد سازنده اسباببازیها به گزینههای زیستپایدار تلاش میکند.
طراحی محصول فرآیندی پویا و چندبعدی است که برای موفقیت در بازارهای رقابتی ضروری است. از ایدهپردازی اولیه تا تولید نهایی، این فرآیند نیاز به خلاقیت، دقت و تحلیل دقیق دارد. محصولات طراحیشده موفق نه تنها نیازهای کاربران را برآورده میکنند، بلکه هویت برند را تقویت و محیط زیست را نیز حفظ میکنند.